Hoe werkt hypnotherapie bij pijnklachten?

Wie last heeft van chronische of onverklaarde pijnklachten kan soms lang zoeken naar verlichting. De medische weg biedt niet in alle gevallen een oplossing, wat tot frustratie en verergering van de klachten kan leiden.

Met hypnotherapie kunnen pijnklachten op verschillende manieren worden beïnvloed. De belangrijkste methodes op een rijtje.

Ontregeling van het pijnverwerkingssysteem
De laatste jaren is er meer aandacht voor de relatie tussen chronische pijn en de ontregeling van het pijnsysteem van het lichaam. De onderzoeksgroep Pain in Motion van de Vrije Universiteit Brussel zegt over de ontregeling van het pijnverwerkingssysteem: ‘De oorzaak moet gezocht worden bij veranderingen in het pijnverwerkingssysteem zelf; een onderdeel van ons zenuwstelsel.’ De onderzoeksgroep licht toe hoe het pijnverwerkingssysteem gevoeliger is geworden bij mensen met chronische pijn. De hersenen spelen daarin een belangrijke rol.

Sensitisatie
Bij chronische pijn is er vaak sprake van sensitisatie. De pijnsignalen leven voort in het centrale zenuwstelsel, zonder dat er een fysieke oorzaak in het lichaam is dat de pijn veroorzaakt. Onderzoeksgroep Pain in Motion: ‘Het is ondubbelzinnig wetenschappelijk bewezen dat bij chronische pijn sprake is van een overgevoelig zenuwstelsel. Deze veralgemeende overgevoeligheid wordt sensitisatie genoemd.’

 De groep noemt vier factoren waaruit kan blijken dat pijn wordt veroorzaakt door sensitisatie en niet door lichamelijke beschadiging:

• Er is langere tijd sprake van pijnklachten, ook nadat eventuele weefselschade is hersteld

• De pijn kan van locatie veranderen

• De mate van pijn is wisselend

• Door lichte prikkels die normaliter niet pijnlijk zijn, zoals beweging en aanraking, kan pijn ontstaan.

Het pijnverwerkingssyteem van het brein
Met hypnotherapie wordt de aandacht gericht op de interne beleving van de pijn, zodat pijnsignalen anders kunnen worden geïnterpreteerd en de pijn kan afnemen. Ook geeft hypnotherapie inzicht in hoe het pijnsysteem in het brein werkt. De pijn neemt de cliënt niet meer helemaal in beslag. Zo komt er meer ruimte voor ontspanning. Daarnaast kan met hypnotherapie gekeken worden naar wat nodig is voor acceptatie van de pijn, en naar welke andere levensaspecten een rol spelen, zoals problemen in de jeugd of onverwerkte gebeurtenissen.

In het boek Pijn en het Brein (Fleming en Vollebregt, 2007) wordt toegelicht dat ‘maar weinig patiënten de diagnose centrale sensitisatie hebben gekregen’. Artsen en therapeuten zijn zich volgens Fleming en Vollebregt te weinig bewust van sensitisatie en richten zich op de oorspronkelijke blessure. Naast bovengenoemde factoren zijn er volgens Fleming en Vollebregt nog een aantal aan te wijzen bij sensitisatie: het symmetrisch optreden van pijnklachten in het lichaam (in tegenstelling tot weefselschade waarbij pijnklachten in het overgrote geval asymmetrische pijn opleveren); een verhoogde gevoeligheid voor temperatuur; en het feit dat gewone pijnstillers haast geen effect meer hebben.

De relatie tussen pijn en trauma
Daarnaast noemen Fleming en Vollebregt nog een belangrijke factor: ernstige bedreigingen in het bestaan. ‘Als iemand in het verleden te maken heeft gehad met bedreigingen in de vorm van ingrijpend lichamelijk letsel en of psychisch traumatische gebeurtenissen, dan kun je ervan uitgaan dat je brein verhoogd waakzaam is geworden “Bij mensen met chronische pijn komen zulke nare ervaringen veel meer voor in de levensgeschiedenis. Bij ongeveer een op de drie mensen met een verhoogd waakzaam systeem (sensitisatie) speelt er onderliggende traumatisering’”. Een gevolg hiervan is volgens Fleming en Vollebregt vermijding. Bijvoorbeeld het niet willen terugdenken aan wat er is gebeurd of het wegdrukken van pijnlijke gebeurtenissen. Behandeling van het trauma met bijvoorbeeld EMDR is volgens hen in dat geval aan te raden.

Het belang van een vangnet
Ook de omgeving en de situatie waarin iemand zich bevindt en de gevolgen die mogelijke pijn kan hebben, spelen een rol volgens de onderzoeksgroep Pain in Motion. Als iemand bijvoorbeeld weinig sociale steun heeft en het gevoel heeft niemand te hebben om op terug te vallen, of als iemand het risico loopt door de klachten zijn werk te verliezen, kan dit angst veroorzaken en pijnklachten verergeren. De doorgifte van beweging in het lichaam is verstoord.

Iemand die te maken krijgt met pijn, zal bewust of onbewust zoeken naar manieren om toch te kunnen functioneren. Deze aanpassingsstrategieën kunnen deels effectief zijn. Bijvoorbeeld als iemand besluit zijn hoofdpijn te negeren om zijn werk af te krijgen, of op een andere manier te gaan lopen om een blessure te ontwijken. Maar feitelijk beweegt iemand hierdoor ook weg van de pijn. Er wordt een geitenpaadje in zowel het lichaam als het brein aangelegd, wat weer tot andere klachten kan leiden.

Inzicht in het pijnverwerkingssysteem
Met hypnotherapie wordt de aandacht gericht op de interne beleving van de pijn, zodat pijnsignalen anders kunnen worden geïnterpreteerd en de pijn kan afnemen. Er kan worden gewerkt aan het verleggen van aandacht en het omgaan met de emoties die aan de pijngevoelens zijn gekoppeld. Ook geeft hypnotherapie inzicht in hoe het pijnsysteem in het brein werkt. Meer inzicht krijgen in wat er aan de hand is, is een belangrijk onderdeel van de behandeling van chronische pijn met hypnotherapie. Als iemand beter begrijpt hoe het pijnverwerkingssysteem werkt, kan het gevoel van te zijn overgeleverd aan de grillen van het lichaam verminderen en kan inzicht ontstaan in mogelijkheden voor verandering. Dit kan erin resulteren dat de pijn de cliënt niet meer volledig in beslag neemt. Zo komt er meer ruimte voor ontspanning en herstel.

Het pijnsysteem beïnvloeden
In trance kan ook worden gewerkt aan de vermindering van doorgifte van pijnsignalen. De pijnpoort speelt hierin een belangrijke rol. Het Academisch Pijncentrum Nijmegen omschrijft de pijnpoort als volgt: ‘Als een pijnlijke prikkel binnenkomt, gaat het eerst via zenuwen naar het ruggenmerg. Het ruggenmerg stuurt dan de prikkel door naar het brein. Als de prikkel het brein bereikt heeft, dan pas wordt pijn gevoeld. Onderzoekers kwamen erachter dat andere binnenkomende prikkels deze pijnprikkels kunnen wijzigen. Dit is te vergelijken met een poort die open en dicht gaat. Als de poort van een onschadelijke prikkel open gaat, dan gaat de poort van de pijnlijke prikkel dicht, zodat deze niet meer naar de hersenen gaat en de pijn niet gevoeld wordt.’

Hypnotherapie kan nieuwe ingangen bieden om de vicieuze cirkel van pijn te doorbreken. Bij hypnotherapie wordt gebruikgemaakt van ontspanningsoefeningen, visualisaties en suggesties. Zo krijgt je meer grip op de klacht en kan er ruimte ontstaan voor verandering. Hoe de behandeling eruit ziet, is voor iedereen verschillend.

Ben je op zoek naar hulp bij je pijnklachten? Neem contact op voor een (vrijblijvende) telefonische afspraak.